Pojazd, który w okresie, w jakim obowiązywała umowa leasingowa, wykorzystywany był dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, ale od czasu jego wykupienia był użytkowany wyłącznie do celów prywatnych, nie jest wliczany do majątku firmy. Z tego powodu przy jego sprzedaży nie jest konieczne naliczanie podatku VAT, ponieważ sprzedaż ta będzie stanowiła akt rozporządzania majątkiem osobistym, a nie firmowym skoro samochód nie jest już majątkiem firmowym. Oświadczenie takie wydał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dn. 23.06.2017 r. nr 0111-KDIB3-2.4012.152.2017.1.SR.
Co było przedmiotem rozstrzygania?
Przedsiębiorca, który zwrócił się z wnioskiem o rozwianie wątpliwości do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, zajmuje się prowadzeniem działalności gospodarczej od listopada 2005 doku. W marcu 2013 roku przedsiębiorca ten podpisał umowę leasingu operacyjnego dotyczącą samochodu osobowego, który wykupił z leasingu dnia 7 marca 2016 roku - od razu nastąpiło przekazanie go do użytkowania w celach prywatnych. Przedsiębiorca ten jest czynnym podatnikiem VAT, a w czasie obowiązywania umowy leasingowej raty leasingowe, jakie były uiszczane, wliczano do kosztów uzyskiwania przychodu firmy. W ten sam sposób księgowano wydatki eksploatacyjne ponoszone w związku z korzystaniem z tego pojazdu, przy czym od wszystkich tych wydatków odliczano VAT. Kiedy samochód będący przedmiotem rozstrzygania został wykupiony, nie był już potrzebny w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, dlatego nie został zaliczony do jej majątku. Przedsiębiorca nie zaliczył go do środków trwałych ani nie zdecydował się na amortyzację samochodu, nie zdecydował się też na odliczenie VAT od faktury wykupu samochodu. Wtedy też samochód zaczął być wykorzystywany jedynie w celach prywatnych. Przedsiębiorca zwrócił się do organu rozstrzygającego z pytaniem, czy jeśli chce sprzedać ten samochód, będzie musiał naliczyć VAT. Odpowiedź była następująca:
Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dn. 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.) objęte podatkiem od towarów i usług są odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terenie Polski. Art. 7 ust. 11 tej ustawy mówi, że dostawa towarów polega na przeniesieniu prawa do rozporządzania towarami jako właściciel. To, co jest towarami, określa zaś art. 2 pkt 6 tej ustawy, mówiąc, że są to rzeczy, ich części oraz wszystkie formy energii. Art. 8 ust. 1 mówi zaś, że świadczenie usług to wszelkie świadczenie wykonywane na rzecz osoby fizycznej, prawnej bądź jednostki organizacyjnej, która nie posiada osobowości prawnej, które nie jest dostawą towarów tak jak to określa art. 7. Art. 15 ust. 1 ustawy o podatku VAT mówi zaś, że do płacenia podatku VAT zobowiązane są osoby prawne, jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej, a także osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą określoną w ust. 2, niezależnie od tego, jaki jest jej cel lub skutek. Ust. 2 tego artykułu stanowi, że do działalności gospodarczej można zaliczyć każdą działalność producentów, handlowców i usługodawców, także jeśli chodzi o podmioty zajmujące się pozyskiwaniem zasobów naturalnych i rolników; w zakres ten wchodzą także osoby wykonujące zawody wolne. Pojęciem działalności gospodarczej określa się zwłaszcza zajęcia opierające się na wykorzystywaniu towarów albo wartości niematerialnych oraz prawny dla celów zarobkowych, co odbywa się w sposób ciągły.
By możliwe było opodatkowanie takiej czynności podatkiem VAT – od towarów i usług, konieczne jest spełnienie dwóch warunków, co stanowią powyższe przepisy. Pierwszym z nich jest zastrzeżenie, że czynność musi być wymieniona w katalogu czynności zaliczanych do tych, które podlegają opodatkowaniu VAT, drugim zaś, że czynność musi być wykonywana przez przedmiot, który z tytułu jej wykonywania jest podatnikiem VAT – podatku od towarów i usług. Można więc uznać, że jeżeli osoba fizyczna sprzedaje swój osobisty majątek, co ma charakter jednorazowy i nie przewiduje się nadania charakteru ciągłego, nie można tego określić jako prowadzenie działalności gospodarczej tak jak to określa art. 15 ust. 2 ustawy o podatku VAT.
Art. 7091 ustawy z dn. 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm.) mówi, że na mocy umowy leasingowej podmiot finansujący jest zobowiązany, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, do nabycia rzeczy od określonego zbywcy, wykonując warunki zawarte w tej umowie oraz oddać tę rzecz podmiotowi korzystającemu do użytkowania bądź użytkowania i pobierania pożytków przez określony okres, korzystający zaś zobowiązany jest uiścić opłatę podmiotowi finansującemu w ustalonych ratach wynagrodzenie pieniężne, które ma być równe co najmniej cenie bądź wynagrodzeniu związanemu z nabyciem danej rzeczy przez finansującego. W przypadku, gdy podmiot finansujący zobowiązał się, bez konieczności uiszczenia dodatkowego świadczenia, przenieść na podmiot korzystający własność danej rzeczy po upłynięciu określonego w umowie leasingowej okresu trwania umowy, podmiot korzystający może ubiegać się o przeniesienie własności rzeczy na niego w ciągu miesiąca od upływu tego czasu. Możliwe jest też ustalenie przez obie strony innego terminu, co stanowi art. 70916 Kodeksu cywilnego.
Leasing operacyjny to umowa, w ramach której leasingobiorca nabywa tylko prawo do użytkowania przedmiotu umowy leasingowej, a wynagrodzeniem, jakie ma uiszczać za tę świadczoną mu usługę, jest czynsz. Ustawa o podatku od towarów i usług wskazuje jasno, że leasing operacyjny jest usługą. Kiedy podstawowy okres obowiązywania umowy leasingu operacyjnego dobiega końca, można między innymi sprzedać przedmiot tej umowy. Możliwość wykupienia samochodu, który był przedmiotem umowy leasingowej, jest prawem, z którego leasingobiorca może skorzystać, ale oczywiście nie musi tego robić. Z tego powodu można uznać, że wykupienie przedmiotu leasingu jest osobną czynnością, która nie ma związku z zawartą wcześniej umową leasingową i jest formą dostawy towaru.
Wszystkie te warunki wskazują, że skoro samochód będący przedmiotem rozstrzygania jest od czasu wykupienia po ustaniu umowy leasingowej wykorzystywany jednie do celów prywatnych, to podjęta w następnym kroku sprzedaż tego samochodu nie będzie podlegała przepisom zawartym w ustawie o VAT. To przekłada się na fakt, iż przedsiębiorca, który chce sprzedać samochód, nie będzie w trakcie tej czynności podatnikiem VAT, jako że sprzedaż samochodu będzie aktem zarządzania majątkiem osobistym, a nie firmowym i nie będzie miała charakteru czynności zarobkowej, ciągłej.