Niektórzy podatnicy podejmują decyzję o wynajmowaniu swoich samochodów swym pracownikom. Nie zawsze jednak wiadomo, czy w takich przypadkach możliwe jest odliczanie VAT od użytkowania tych pojazdów. Czy możliwe jest odliczenie pełnego VAT-u w przypadku, gdy samochód zostały wynajęty pracownikowi do celów prywatnych?
Duża część pracodawców oddaje do dyspozycji swoich pracowników samochody służbowe. Są to najczęściej samochody osobowe, których dotyczą ograniczenia w odliczaniu VAT określane przez art. 86a ustawy o VAT. By pracodawcy mogli odliczyć 100% VAT od zakupu samochodów oraz wydatków ponoszonych z tytułu ich użytkowania, zobowiązani są wykazać, że pojazdy te są użytkowanie jedynie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Aby to zrobić, muszą:
- ustalić zasady użytkowania tych pojazdów, w których nie mieści się możliwość prywatnego użytkowania (na przykład na mocy specjalnie do tego celu stworzonego regulaminu wykorzystywania pojazdu), a także
- zobowiązać swych pracowników do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów.
Pracodawcy są również zobligowani do kontrolowania tego, w jaki sposób pojazd jest użytkowany, na przykład poprzez montaż w pojeździe nadajnika GPS, na co decyduje się wielu podatników.
Gdy jednak pracodawca wynajmie samochód pracownikowi do celów prywatnych, może pojawić się problem z odliczeniem VAT. Istnieją wątpliwości zwłaszcza co do tego, czy jest możliwość pełnego odliczenia. Przekonane o tym były organy podatkowe (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 29 kwietnia 2016 r., sygn. ITPP2/4512-128/16/AJ, lub interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 4 stycznia 2016 r., sygn. ILPP1/4512-1-760/15-4/NS), ale sądy administracyjne stwierdziły, że pracodawca nie straci do tego prawa. Można bowiem uznać, że kiedy pracodawca wynajmuje pracownikowi samochód, który jest przez niego wykorzystywany także do celów prywatnych, pracodawca świadczy wówczas odpłatną usługę najmu samochodu opodatkowanego VAT w ramach prowadzonej przez siebie działalności. Oznacza to więc, że samochód jest wykorzystywany w ramach działalności gospodarczej (bo wykorzystuje się go do wyjazdów służbowych oraz wynajmuje się go). Stwierdził tak m.in. WSA w Poznaniu w prawomocnym wyroku z dnia 23 lutego 2016 r. (sygn. akt I SA/Po 859/15), w którym uznał, iż:
Jako że wynajem aut w toku prowadzonej działalności gospodarczej będzie odpłatny, co udowodniła spółka, w dodatku po cenach rynkowych oraz związany jest z pobieraniem VAT, pojazdy te trzeba uznać za użytkowane w ramach działalności gospodarczej. Dzięki temu nie ma powodu, by nie można było dokonać pełnego odliczenia VAT. Nie ma znaczenia fakt, że samochody są użytkowane także do celów prywatnych, gdyż ważne jest tylko to, iż dokonuje się tego w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez spółkę. Skoro pracownicy nie wynajmują samochodów na preferencyjnych cenach, ale zgodnie z cenami rynkowymi, nie jest ważne, komu samochód jest wynajmowany, można więc na mocy prawa uznać, że jest to usługa opodatkowana VAT. Co więcej, stan faktyczny jest taki, iż spółka dopuszcza możliwość oddania do odpłatnego użytkowania samochodów osobom fizycznym bądź prawnym (na przykład w przypadku, kiedy pojazd nie będzie efektywnie eksploatowany w obrębie podstawowej działalności).
Takie samo zdanie miał WSA w Łodzi w wyroku z dnia 25 maja 2015 r. (sygn. akt I SA/Łd 435/15). Nie zgodził się z tym jednak NSA i podczas rozpatrywania wniesionej od wyroku łódzkiego sąd skargi kasacyjnej uznał, że nie ma prawa do pełnego odliczenia. W wyroku z dni11 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 1721/15) NSA uznał, że skoro pracodawca odpłatnie wynajmuje pojazd pracownikom, którym będzie on służył także do celów prywatnych, możliwe jest odliczenie tylko 50% podatku naliczonego przy zakupie pojazdu i eksploatacji przez pracodawcę. NSA argumentował, że w przypadku, gdy samochody są użytkowane do celów prywatnych, nasuwa się myśl, że mogą być także użytkowane do celów innych niż działalność gospodarcza. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo do naliczenia 23% VAT od usługi najmu samochodu oraz odliczenia 50% VAT od wydatków ponoszonych na samochody.