Prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu od lat pozostaje jednym z najpoważniejszych wykroczeń na polskich drogach. Przepisy w tym zakresie są coraz surowsze, a ustawodawca nieustannie zaostrza sankcje, by skuteczniej egzekwować odpowiedzialność kierowców i przeciwdziałać tragicznym skutkom jazdy w stanie nietrzeźwości. Od odebrania prawa jazdy, aż po dożywotni zakaz prowadzenia. Jeśli zastanawiasz się, jak wygląda konfiskata samochodu za jazdę po alkoholu i co w przypadku leasingu, ten tekst rozwieje Twoje wątpliwości.
Konfiskata samochodu za alkohol – nowe realia prawne
Od 14 marca 2024 roku w Polsce obowiązują znowelizowane przepisy Kodeksu karnego, które wprowadziły surowsze sankcje dla kierowców prowadzących pojazdy w stanie nietrzeźwości. Zgodnie z art. 44b Kodeksu karnego, sąd ma obowiązek orzec przepadek pojazdu mechanicznego w określonych sytuacjach, niezależnie od tego, czy kierowca jest właścicielem pojazdu.
Konfiskata samochodu po alkoholu ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach poprzez eliminację nietrzeźwych kierowców z ruchu drogowego. Nowe przepisy przewidują również możliwość orzeczenia przepadku równowartości pojazdu, gdy konfiskata samego pojazdu jest niemożliwa lub niecelowa.
Pijany kierowca konfiskata samochodu – kiedy sąd orzeka przepadek?
Sąd obligatoryjnie orzeka przepadek pojazdu mechanicznego w następujących przypadkach:
- gdy kierowca prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1,5 promila lub 0,75 mg/dm³ w wydychanym powietrzu;
- gdy kierowca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, a ponownie prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila we krwi lub 0,25 mg/dm³ w wydychanym powietrzu);
- gdy kierowca prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów;
- gdy kierowca spowodował wypadek, katastrofę lub bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy, będąc w stanie nietrzeźwości, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1 promil lub 0,5 mg/dm³ w wydychanym powietrzu.
W przypadkach, gdy stężenie alkoholu we krwi wynosiło od 0,5 do 1 promila, a kierowca spowodował wypadek lub zagrożenie katastrofą, sąd może fakultatywnie orzec przepadek pojazdu.
Konfiskata samochodu po alkoholu – procedura krok po kroku
Procedura konfiskaty pojazdu rozpoczyna się od zatrzymania kierowcy przez policję w związku z podejrzeniem prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości. Policja może tymczasowo zająć pojazd na okres do 7 dni. W tym czasie prokurator powinien wydać postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym na pojeździe. Jeśli tego nie zrobi, tymczasowe zajęcie upada, a pojazd zostaje zwrócony właścicielowi. Po zabezpieczeniu pojazdu sprawa trafia do sądu, który orzeka przepadek pojazdu lub jego równowartości. W przypadku orzeczenia przepadku pojazd przechodzi na własność Skarbu Państwa i może zostać zlicytowany lub przeznaczony do celów administracyjnych.
Kiedy konfiskata samochodu jest obligatoryjna?
Obowiązuje konfiskata samochodu w sytuacjach określonych w art. 44b Kodeksu karnego, gdy spełnione są przesłanki dotyczące stężenia alkoholu we krwi kierowcy, recydywy, złamania zakazu prowadzenia pojazdów lub spowodowania wypadku w stanie nietrzeźwości. W tych przypadkach sąd ma obowiązek orzec przepadek pojazdu.
Jeśli pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy, sąd orzeka przepadek równowartości pojazdu. Wysokość tej sankcji ustalana jest na podstawie wartości pojazdu określonej w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – na podstawie średniej wartości rynkowej pojazdu odpowiadającego.
Pierwsza konfiskata samochodu – statystyki i efekty
W pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów, czyli od marca 2024 do lutego 2025 roku, Komenda Główna Policji tymczasowo zajęła ponad 7600 pojazdów. Do tej pory sprzedano 1228 samochodów, za które Krajowa Administracja Skarbowa uzyskała ponad 4,9 miliona złotych. Dane te pokazują, że konfiskata samochodu pijanego kierowcy stała się realnym narzędziem w walce z nietrzeźwymi kierowcami, mającym na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach.
Konfiskata samochodu – co z samochodem w leasingu?
W przypadku pojazdów leasingowanych sprawa konfiskaty nieco się komplikuje. Choć pijany kierowca może stracić auto w wyniku postępowania karnego, sąd nie ma prawa przejąć pojazdu, który formalnie nie jest jego własnością. W leasingu to firma leasingowa pozostaje właścicielem auta aż do momentu zakończenia umowy i wykupu przez leasingobiorcę. Oznacza to, że konfiskata samochodu w sensie fizycznym nie wchodzi w grę – ale to wcale nie oznacza, że kierowca uniknie kary.
W takich przypadkach sąd orzeka nie przepadek samochodu, ale przepadek równowartości pojazdu. Innymi słowy – kierowca, który prowadził leasingowane auto po alkoholu, musi zapłacić państwu kwotę odpowiadającą wartości pojazdu, którym się poruszał. Wysokość tej wartości ustalana jest na podstawie danych z polisy ubezpieczeniowej OC lub AC obowiązującej w dniu zdarzenia. Jeśli nie ma takiej polisy, brana pod uwagę jest średnia wartość rynkowa dla danego modelu i rocznika – niezależnie od faktycznego stanu technicznego auta.
Co więcej, obowiązek zapłaty może zostać nałożony również wtedy, gdy kierowca prowadził samochód użyczony, służbowy lub należący do innego członka rodziny. Z punktu widzenia przepisów nie liczy się bowiem jego własność, lecz sam fakt, że prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości i spełnił przesłanki określone w nowym art. 44b Kodeksu karnego. .
Konfiskata samochodu po alkoholu a leasing – aspekty prawne
Jeżeli kierowca będący leasingobiorcą prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, sąd orzeka nie przepadek pojazdu, ale właśnie przepadek równowartości pojazdu mechanicznego. Niezależnie od tego, czy leasing był operacyjny, czy finansowy, obowiązek ten spada na osobę, która popełniła przestępstwo.
Warto zwrócić uwagę, że sąd bierze pod uwagę nierzeczywistą wartość rynkową pojazdu, ale tę wskazaną w polisie ubezpieczeniowej. Jeśli nie ma aktualnej polisy, stosuje się średnią wartość rynkową dla danego modelu z danego rocznika. Kara ta może sięgać dziesiątek, a czasem nawet setek tysięcy złotych, niezależnie od sytuacji majątkowej kierowcy.
Zgodnie z obowiązującym prawem, orzeczenia przepadku auta nie są ograniczone wyłącznie do osób fizycznych. Kierowcy prowadzący pojazdy należące do firm również mogą zostać obciążeni odpowiedzialnością, nawet jeśli nie są formalnymi właścicielami.
Konfiskata samochodu po alkoholu a leasing – konsekwencje podatkowe
Konfiskata samochodu po alkoholu wiąże się również z poważnymi skutkami finansowymi dla przedsiębiorców. W sytuacji, gdy leasingowany samochód zostaje zabezpieczony, a następnie dochodzi do orzeczenia przepadku równowartości, koszt ten nie może zostać ujęty w rozliczeniach podatkowych.
Wyjaśnijmy: kara w postaci zapłaty równowartości pojazdu za jazdę w stanie nietrzeźwości nie jest kosztem uzyskania przychodu. Ponadto nie można odliczyć VAT od tej kwoty, nawet jeśli leasingowany samochód był używany do celów działalności gospodarczej. To oznacza realną utratę pojazdu, której nie można w żaden sposób zrekompensować w rozliczeniach z fiskusem.
Dla firm oznacza to konieczność weryfikowania sposobu korzystania z floty i wprowadzenia zapisów ograniczających możliwość prowadzenia samochodu przez osoby znajdujące się pod wpływem alkoholu.
Konfiskata samochodu po alkoholu a leasing – co grozi kierowcy, a co firmie leasingowej?
W przypadku pojazdu oddanego w leasing konfiskata samochodu pijanego kierowcy nie może skutkować zajęciem własności leasingodawcy. Dlatego to kierowca – jako użytkownik i sprawca przestępstwa – ponosi pełną odpowiedzialność. Jednak firma leasingowa również może odczuć skutki – m.in. utratę prawa do wynagrodzenia, stratę pojazdu czy konieczność zakończenia umowy leasingu przed czasem.
W zależności od zapisów w umowie leasingowej przedsiębiorca może zostać obciążony dodatkowymi kosztami wynikającymi z wcześniejszego rozwiązania umowy, a nawet odszkodowaniem dla leasingodawcy. Taka sytuacja może być szczególnie problematyczna w przypadku auta służbowego, które pracownik prowadził w stanie nietrzeźwości. Pracodawcy powinni wprowadzać jasne procedury wewnętrzne, a także korzystać z ubezpieczeń OC z rozszerzeniem odpowiedzialności deliktowej pracowników, choć nawet one nie pokrywają sankcji karnych.
Konfiskata samochodu a leasing – jak uniknąć utraty pojazdu?
Prowadzenie auta po spożyciu alkoholu niesie dziś znacznie poważniejsze konsekwencje niż przed nowelizacją Kodeksu karnego. Od marca 2024 r. grozi konfiskata samochodu nie tylko za rażąco wysoki poziom alkoholu we krwi, ale również w sytuacjach recydywy lub złamania sądowego zakazu.
Dla osób korzystających z leasingu ryzyko jest podwójne: nie dość, że nie są właścicielem pojazdu, to mogą zostać zobowiązane do zapłaty równowartości auta, a umowa leasingu ulegnie rozwiązaniu. Warto pamiętać, że niezależnie od formy własności – za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości odpowiada kierowca. Jeśli kierowca spowodował wypadek, będąc pod wpływem alkoholu, możliwy jest również przepadek mienia w postaci innych składników majątkowych w celu zaspokojenia orzeczonej kary. To kolejne uzasadnienie dla zaostrzenia polityki firm w zakresie korzystania z samochodów służbowych.
Nowe przepisy pokazują, że jazda po alkoholu może oznaczać nie tylko odpowiedzialność karną, ale też bardzo konkretne i dotkliwe straty finansowe. W obliczu tak surowych konsekwencji najlepszym wybór powinien być oczywisty – nigdy nie wsiadaj za kierownicę po spożyciu alkoholu.
Podejście do leasingu w obliczu konfiskaty pojazdu
Ryzyko finansowe związane z orzeczeniem przepadku równowartości pojazdu sprawia, że przedsiębiorcy zaczynają ostrożniej podchodzić do form korzystania z floty. Dotyczy to nie tylko leasingu nowych aut, ale także popularnego obecnie leasingu samochodów używanych, który wybierany jest przez wielu właścicieli firm z sektora handlu i usług. Wzrost zainteresowania notują też takie rozwiązania jak leasing samochodów ciężarowych czy leasing maszyn rolniczych, szczególnie w regionach o dużym udziale transportu i produkcji rolnej. Aby zminimalizować ryzyko i właściwie ocenić opłacalność zobowiązania, coraz więcej przedsiębiorców sięga po kalkulator leasingu, który ułatwia planowanie wydatków i pozwala uniknąć zaskoczenia w razie sytuacji spornych.
FAQ:
- Czy konfiskata samochodu dotyczy także auta w kredycie lub leasingu?
Jeśli pojazd nie należy formalnie do sprawcy – na przykład jest przedmiotem leasingu albo został kupiony na kredyt i własność przysługuje bankowi lub firmie leasingowej – sąd zamiast konfiskaty może orzec przepadek równowartości pojazdu. Oznacza to, że sprawca będzie zobowiązany do zapłaty kwoty odpowiadającej wartości samochodu, mimo że nie jest jego właścicielem.
- Czy sąd zawsze musi orzec konfiskatę pojazdu?
Nie. Obowiązkowa konfiskata następuje w ściśle określonych sytuacjach, np. przy 1,5 promila alkoholu we krwi lub w przypadku recydywy.
- Co się dzieje z samochodem po orzeczeniu konfiskaty?
Pojazd przechodzi na własność Skarbu Państwa i może zostać zlicytowany lub przekazany do celów publicznych.